etrüsk alfabesi ne demek?
Etrüsk alfabesi Etrüskler tarafından, İtalya'nın orta ve kuzey
bölümlerinde, dillerini yazıya geçirmek için MÖ 700 ve MS 100 yılları
arasında kullanıldı .
Etrüsk alfabesi
kolonilerinde kullanılan ve adlandırılan "batı" tipi
alfabesinden türemiştir.
de dahil olmak üzere, ondan
(veya onunla aynı anda) türetilen birkaç Eski İtalyan yazı stili
bulunmaktadır.
Kökenler
Etrüsk alfabesi, ilk kolonilerinde,
adasında ve
şehrinde
bir uyarlaması olarak ortaya çıkmıştır. Batı alfabelerinde X,
[ks] şeklinde seslendiriliyordu. Ψ ise k<sup>h</sup> anlamına
gelirdi. Etrüsk dilinde ise X, [s] olarak Ψ de [kχ] şeklinde
okunurrdu.
Bilinen en eski Etrüsk abecedariumu ,
'da (
yakınlarında, ) bulunan, 8.8 × 5 cm
ölçülerinde fildişi bir balmumu tabletin çerçevesine yazılmıştır.
ve
ve
dahil olmak üzere Yunan alfabesinin çağdaş
biçimlerine karşılık gelen 26 harfi listeler, ancak o sırada henüz
eklenmemiş olan yer almaz.
Harfler
<table>
<thead>
<tr class="header">
<th><p>Fenike sembolleri</p></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
<th></th>
</tr>
</thead>
<tbody>
<tr class="odd">
<td><p>Batı Yunancası</p></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>Antik Yunanca'da telaffuzu</p></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td><p>~~[zd]</p></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td><p>[ks]</p></td>
<td></td>
<td></td>
<td><p>~</p></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td><p>[ks]</p></td>
<td></td>
<td><p>[kʰ]</p></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Eski İtalyanca</p></td>
<td><p>{{script</p></td>
<td><p>𐌀}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌁}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌂}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌃}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌄}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌅}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌆}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌇}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌈}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌉}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌊}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌋}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
<td><p>𐌌}}</p></td>
<td><p>{{Metin</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>Marsilyalı Tabletleri</p></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Neo-Etrüsk</p></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>transliterasyon</p></td>
<td><p>a</p></td>
<td><p>b</p></td>
<td><p>c</p></td>
<td><p>d</p></td>
<td><p>e</p></td>
<td><p>v</p></td>
<td><p>z</p></td>
<td><p>h</p></td>
<td><p>θ</p></td>
<td><p>i</p></td>
<td><p>k</p></td>
<td><p>l</p></td>
<td><p>m</p></td>
<td><p>n</p></td>
<td><p>s᫈</p></td>
<td><p>o</p></td>
<td><p>p</p></td>
<td><p>ś (σ́)</p></td>
<td><p>q</p></td>
<td><p>r</p></td>
<td><p>s</p></td>
<td><p>t</p></td>
<td><p>u</p></td>
<td><p>x</p></td>
<td><p>φ</p></td>
<td><p>ψ</p></td>
<td><p>f</p></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>Approx. pron.</p></td>
<td><p>a</p></td>
<td><p>—</p></td>
<td><p>k</p></td>
<td><p>—</p></td>
<td><p>e</p></td>
<td><p>w</p></td>
<td><p>ts</p></td>
<td><p>h</p></td>
<td><p>t<sup>h</sup></p></td>
<td><p>i</p></td>
<td><p>k</p></td>
<td><p>l</p></td>
<td><p>m</p></td>
<td><p>n</p></td>
<td><p>—</p></td>
<td><p>—</p></td>
<td><p>p</p></td>
<td><p>ʃ, s</p></td>
<td><p>k</p></td>
<td><p>r</p></td>
<td><p>s, ʃ</p></td>
<td><p>t</p></td>
<td><p>u</p></td>
<td><p>—</p></td>
<td><p>p<sup>h</sup></p></td>
<td><p>k<sup>h</sup></p></td>
<td><p>f</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
</tr>
</tbody>
</table>
Arkaik Etrüsk ve Neo-Etrüsk harflerinin şekillerinin birkaç çeşidi
vardır, farklı yerlerde ve/veya farklı dönemlerde kullanılmıştır.
Özellikle, bölgeye bağlı olarak /s/ ve /ʃ/ için zıt harfler
kullanılmıştır. Yukarıda, görünümü tarayıcı tarafından kullanılan yazı
tipine bağlı olarak Eski İtalyanca'dan kabartmalarda gösterilmiştir.
Bunlar soldan sağa yazılan satırlarda yönlendirilir. Ayrıca, gerçek
yazıtların çoğunda olduğu gibi, sağdan sola yazılacakları şekilde
gösterilen varyantların SVG görüntüleri de gösterilmiştir.
Gelişim
Etrüsk alfabesinin arkaik formu, MÖ 8. yüzyıldaki başlangıcından MÖ 7.
yüzyıla kadar pratik olarak değişmeden kaldı ve yazının yönü serbestti.
Ancak MÖ 6. yüzyıldan itibaren alfabe, Etrüsk dilinin fonolojisine uyum
sağlayarak gelişti ve Etrüsk dilinde var olmayan fonemleri temsil eden
harfler atıldı. MÖ 400'e gelindiğinde,
tamamının, çoğunlukla sağdan sola yazılan 20 harflik klasik Etrüsk
alfabesini kullandığı görülüyor.
Orijinal kaynak: etrüsk alfabesi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler